De twee stalen bruggen, die vloeiend in elkaar overlopen en zo één geheel vormen, koppelt het fiets- en rolstoelverkeer los van de voetgangers.
| Locatie | Jaagweg N235, nabij het centrum van Purmerend over het Noord-Hollandskanaal, Purmerend |
|---|---|
| Opdracht | Gemeente Purmerend, Purmerend |
| Architectuur | Next architects, Amsterdam |
| Constructief Ontwerp | Volker Staal en Funderingen, Rotterdam |
| Uitvoering | Volker Staal en Funderingen, Rotterdam |
| Staalconstructie | Volker Staal en Funderingen, Rotterdam |
De Melkwegbrug is onderdeel van het masterplan Kanaalsprong in Purmerend. In 2007 schreef de gemeente Purmerend een besloten prijsvraag uit voor het masterplan. NEXT architects won de opdracht om het masterplan uit te werken en een stedenbouwkundig ontwerp te maken voor het zuidelijk deel van het plan, het Tramplein.
De Melkwegbrug vormt de nieuwe verbinding tussen de wijk Weidevenne en het historische stadshart van Purmerend. Met de aanleg van Weidevenne verandert de positie van het kanaal van stadsrand tot een centrale zone in de stad. Het ontwerp voor de Melkwegbrug speelt in op deze verandering en versterkt het gebied met een fysieke verbinding, dat ook een verblijfplek vormt die uitzicht biedt over het nieuwe en oude stadsdeel. Met de brug wordt ook een historische verbinding in ere hersteld: de boogbrug ligt in het verlengde van de Melkweg, waarmee – voor de aanleg van het Kanaal – de stad verbonden was met haar achterland.
Om te voldoen aan de hellingshoekeisen voor het fiets- en rolstoelverkeer is lengte nodig van ruim 100 m. In het ontwerp is daarom gekozen om het fiets- en rolstoelverkeer los te koppelen van het voetgangersverkeer. De fietsers kruisen het kanaal met een slinger, die voldoende lengte maakt om de hellingshoek van het fietspad te beperken. Voetgangers gaan met een boog van ruim 12 m over het kanaal. Bovenop de brug wordt de samenhang tussen oud en nieuw ervaarbaar door een weids uitzicht. De brug is dan ook meer dan de snelst mogelijke overgang over het kanaal; het is een doel en attractie op zich.
De Melkwegbrug is een design&construct-contract met meerjarig onderhoud. Dit houdt in dat het ontwerpproces, de uitvoering en onderhoud bij Volker Staal en Funderingen ligt
Vanwege de vereiste doorvaarthoogte en -breedte werd, voordat de engineering van de boogbrug startte, in overleg naar de optimale boogvorm gezocht. De boogvorm, die overigens niet symmetrisch is, bestaat uit een primaire boog en twee secundaire bogen, uitgevoerd in staal. De primaire boog is in doorsnede trapeziumvormig en is opgebouwd uit platen van 10, 16 en 20 mm dikte. De primaire boog is ingeklemd tussen de funderingspoeren die in het water zijn geplaatst. Hierdoor ontstaat dus een statisch onbepaald rekenschema. Over deze boog liggen twee secundaire bogen waartussen de roostertreden zijn bevestigd. Deze zijn met gerecycled rubbergranulaat gevuld. De secundaire bogen steunen voor tweederde deel op de primaire boog en worden aan de uiteinden door betonnen landhoofden ondersteund. De verbinding van de secundaire boog aan de primaire boog leverde door de benodigde dwarskrachtoverbrenging en een zo klein mogelijk buisprofiel een arbeidsintensief detail op. De uiteinden van de secundaire boog zijn in langs- en dwarsrichting met een schuifvaste nok geborgd in de beide landhoofden.
De stalen brug bestaat uit twee draaibruggen in de vorm van een hockeystick, die aansluit op de betonnen aanbrug. De brugdelen zijn als afgesloten koker uitgevoerd. De vormgeving van de draaibruggen is zodanig aangepast dat de deling symmetrisch kon worden uitgevoerd. Dit bood naast uitvoeringstechnische voordelen ook verschillende andere voordelen, zoals gelijke belasting op poeren en identiek trillingsgedrag.
Vanwege het loskoppelen van de twee verkeersstromen, was het mogelijk om de voetgangersboog in het verlengde van de historische Melkweg te leggen. Hier is in het ontwerp op ingespeeld, door lange zichtlijnen die de blik meetrekken over het oude centrum van Purmerend en aan de nieuwe wijk Weidevenne. Een gunstige constructie maakt het bovendien mogelijk de openheid en perspectief over het kanaal te behouden.
De randen van de brug zijn bekleed met houten delen. Het verjongende brugdek accentueert de vloeiende, doorlopende lijnen van de brug, die in het donker door ledverlichting worden geaccentueerd.
In het ontwerp is rekening gehouden met het beheer en onderhoud van de brug. Hieronder wordt onder meer verstaan de conservering, coating (antigraffiti), detaillering en waterafvoer. Bij de toepassing van staal met beton is optimaal gebruik gemaakt van constructieve eigenschappen van beide materialen. De prefabricage van de grote stalen brugdelen resulteerde in minimale hinder voor de scheepvaart.
De deling van twee draaibrugdelen loopt onder 45°. Om het dek in gesloten toestand op gelijke hoogte te brengen, is er in elk brugdeel een hydraulisch aangedreven ronde pen aangebracht. Doordat de deling van de brugdelen onder 45° loopt en de pennen evenwijdig aan de hartlijn 1,1 m naar buiten zijn gebracht, ontstaat er een verticale en horizontale inklemming van de twee brugdelen.
De berekeningen zijn uitgewerkt met een eindige-elementenpakket. De boogconstructies zijn als plaatelementen ingevoerd. Voor het inklemmen van de primaire boog zijn de rotatie- en verplaatsingsvoorwaarden uit het betonmodel toegepast. In het betonmodel zijn de palen mee gemodelleerd. Door hier een eenheidsbelasting op te zetten, zijn de verplaatsingsvoorwaarden voor het staalmodel bepaald.
De brug geeft gebruikers de keuze om het kanaal op meerdere wijzen te kruisen en zelf de snelheid te kiezen. Door de loskoppeling van het fiets- en rolstoelverkeer, biedt de brug de snelst mogelijke overgang en verbinding naar het centrum van de stad.
Het steunpunt van de brugdelen is een conisch stalen huis, die aan de onderzijde rond is en verloopt naar een ellips aan de bovenzijde. Deze conus is geplaatst op een gelagerde tandkrans, die is bevestigd op de onderliggende betonnen poer met 52 ingestorte draadstangen M36. De aandrijving van de brug is uitgevoerd met een frequentiegestuurde elektromotor met vertragingskasten en op de conus bevestigd. De motor 'zet zich dus af' tegen de tandkrans. In de conus bevindt zich de hydraulische aandrijving voor de vergrendelinrichting die de twee brugdelen in gesloten stand verbindt.
