Voor ondergronds bezoekerscentrum DOMunder, dat onder het Domplein een archeologische ontdekkingsreis voor jong en oud biedt, is een monocoque binnenwand en entree in staal toegepast.
| Locatie | Domplein 4, Utrecht |
|---|---|
| Opdracht | Stichting Domplein 2013, Utrecht |
| Architectuur | JDdVarchitecten, Nieuwegein |
| Constructief Ontwerp | Metadecor, Kampen |
| Uitvoering | Van Zoelen, Utrecht |
| Staalconstructie | Smolenaers, Nederweert |
DOMunder is gelegen in het hart van het Domplein, tussen de Domkerk en de Domtoren. Ondergronds zijn hier nog resten aanwezig van 20 eeuwen geschiedenis, waaronder de pijlers van het middenschip van de Domkerk die in 1674 in een storm is weggevaagd. Met een maximale diepte van 4,70 m is DOMunder gerealiseerd met een oppervlakte van ongeveer 350 m2.
De monocoque wand van weerst staal bemiddelt als een voering tussen de fysieke begrenzing van de ruimte en de kwetsbaarheid van de inhoud. Deze voering is geperforeerd met een numeriek gecontroleerd palet van honderdduizenden in maat variërende gaatjes.
Omdat de gotische pijlers op een vaste grondslag van ongeveer 5.50 m onder maaiveld zijn gefundeerd zijn bij het ontgraven de grondprofielen en fundamenten zichtbaar geworden van vrijwel alle tijdslagen met op iedere plek andere elementen en restanten van de verschillende periodes. Om deze verschillen en fysiek (soms beperkte) omstandigheden zo optimaal mogelijk te kunnen beleven is door middel van een incisie in de archeologie een belevingsroute ontwikkeld. Dit pad voert de bezoeker aan de ene zijde langs een multimediale wand en aan de andere zijde langs de direct tastbare archeologie in haar pure schoonheid.
Dit project is mogelijk geworden niet alleen dankzij moderne technologie, maar vooral ook door de kennis en kunde van traditioneel vakmanschap. De techniek van de weergave van bijvoorbeeld een beeld door middel van geaccumuleerde punten van licht is eigenlijk zeer archaïsch. Maar voor het realiseren van de vrij gevormde voering was deze methode niet toereikend om dit om te zetten in een 3D vrije vorm. Alleen vakmensen die zeer ervaren zijn met het verwerken van plaatmateriaal tot complexe vormen bleken in staat om 2D gebogen vlakken samen te stellen tot deze 3D vrije vormen.
Omdat de maat van het toegangsluik zeer beperkt is zijn alle (onder)delen geprefabriceerd en in pasklare kleinere elementen tot een samenhangend geheel in het werk gemonteerd. Deze geperforeerde voering vormt tezamen met het aanlichten aan de achterzijde pointillistische afbeeldingen van historische taferelen. Dit biedt een prachtig effect in combinatie met projecties en geeft de ondergrondse ontdekking DOMunder daarmee een dynamisch spannend en ruimtelijk karakter.
Tegelijkertijd creëert deze structuur een tussenruimte om de overdaad aan techniek goed te kunnen faciliteren zonder zichtbaar te worden. Omdat de archeologie bij een relatieve vochtigheid van 75% of meer optimaal geconserveerd kan blijven is een biopt klimaat geïnstalleerd waarbij de geperforeerde wand tevens zorgt draagt voor een evenwichtige en geleidelijke luchtbeweging waarmee het mogelijk wordt de temperatuur in de ruimte exact zo te regelen dat deze ca. 1 oC hoger is dan de bodemtemperatuur. Daarmee wordt gezorgd dat er een heel langzame luchtstroom van boven naar beneden ontstaat waardoor de conditie wordt gecreëerd waarbij de verdamping van vocht uit de klei in evenwicht is met de toevoer van vocht naar de klei vanuit de bodem. De ideale omstandigheid ter voorkoming van degeneratie van de archeologie.
